BAĞLI KLOR KESİN ÇÖZÜM BİLGİLENDİRMESİ
Yüzme havuzlarının olmazsa olmazı bağlı kloru nasıl yok edebiliriz, nasıl parçalayabiliriz. Bununla ilgili paylaşımımı aşağıda bilgilerinize sunuyorum. Faydalı olmasını ümit eder, sağlıklı havuz keyifleri dilerim.
Yüzme Havuzu ile ilgili 7/24 bilgi danışabilirsiniz.
Saygılarımla,
Erkan ÇİMEN
KLOR VE KLOR ŞOKLAMASI BİLGİLERİ
Havuz suyu berrak ve şeffaf olsa da bünyesinde hastalık ve enfeksiyonları, geçici bakteri ve virüsleri tutabilir. Bu nedenle içindeki tüm mevcut mikro organizmaları yok etmek için su dezenfekte edilir. Havuz suyunun dezenfeksiyonunda en yaygın olarak kullanılan kimyasal klordur. Havuz suyuna klor ilave edildiğinde bir bölümü sudaki kirleri yok etmede kullanılır. Faydalı klor olarak suda kalan miktar, rüzgâr veya yüzücüler tarafından taşınan yeni kirlere karşı etkili olmaya hazırdır. Faydalı dezenfektan serbest klor olarak adlandırılır. Serbest klorun havuz suyunda izin verilen en yüksek konsantrasyonu 3 ppm dir. Serbest klorun yüzücüler vasıtasıyla suya gelen amonyak ile reaksiyonu sonucu meydana gelen ve dezenfektan etkisi olmayan kloraminlere de bağlı klor denir. Sudaki serbest klor ve bağlı klor konsantrasyonları toplamına da toplam klor denir.
Klorun sudaki dezenfeksiyon etkisi dört unsura bağlıdır:
1.Suda bulunan Aktif Klor miktarı (mg/lt cinsinden),
2.Suyun pH derecesi,
3.Serbest klorun sudaki mikroplar ile temas süresi,
4.Suyun sıcaklığı,
Bu dört unsur özetle; Suda yeterli serbest klor ( 1-3ppm) ,yeterli süre içinde ( en az 30 dk) uygun pH aralığında ( 7,2-7,6 aralığı) ve 26-28 °C ısıda uygun dezenfekteyi gerçekleştirir demektir. Suyun pH değeri yükseldikçe klorun dezenfektan etkisi azalır, su ısısı yükseldikçe klor aktivitesi artar ve çabuk kaybolur.
KLOR ÖLÇÜMÜ
Havuz suyunda klor ölçümü yaparken öncelikle Serbest Klor, Bağlı Klor ve Toplam Klor ölçümlemelerinin neler olduğunu öğrenmemiz gerekir.
Serbest Klor ;
Havuz suyu içinde bakteri ile reaksiyona girmemiş, havuz suyuna girebilecek bakteriyi yok etmek için bekleyen klora, serbest klor denir.
Havuz suyunda 1-3 ppm aralığında serbest klor bulunması gerekir.
Serbest klor DPD1 hapı ile ölçülür. Test kiti içinde klor ölçüm gözüne atılarak eritilen DPD1 hapı klor ölçüm gözünde koyu pembe bir renk oluşmasına sebep olur.
Bağlı Klor ;
Havuz suyu içinde bakteri ile reaksiyona girmiş ama bakteriyi parçalayamayıp kloramin basamağındaki klor miktarına denir.
Havuz suyunda kabul edilebilir max. bağlı klor miktarı 0.2 ppm dir. Bunun üzerindeki bir oranda mutlaka klor şoklaması yapılması gerekir.
Bağlı klor miktarı = Toplam Klor - Serbest klor 'dir.
Bağlı Klor;
Kuvvetli, tahriş edici klor kokusuna,
Göz yanması ve tahrişine
Klorun dezenfektan etkisinde azalmaya sebep olur.
Bağlı Klor Oluşumu
Suya Amonyak ( NH3),
vs. giriş yapmaktadır. Serbest klor, bakterileri öldürmek ve NH3’ü oksitlemek için amonyak ile reaksiyona girer ve bağlı klor oluşur. Basit olarak Bağlı Klor ÖLÜ BAKTERİ olarak tanımlanabilir.
Toplam Klor ;
Havuz suyunda serbest klor ile birlikte bağlı klor oranının toplamına denir.
Toplam klor miktarı ölçümü, DPD1 ile yapılan Serbest Klor ölçümünden sonra klor ölçüm gözündeki aynı suyun içine DPD3 hapı atılarak yapılan ölçüm değeridir.
Eğer suda Bağlı klor yok ise DPD3 ile yapılan ölçüm ile DPD1 ile yapılan ölçüm aynı sonucu verecektir.
Sıvılı test kitlerinde kullanılan sıvı rejantı OrtoTolidin maddesidir. Bu rejant direkt olarak havuz suyundaki Toplam Klor miktarını göstermektedir. Oysa bizim için önemli olan havuza gelecek bakteriyle savaşacak Serbest Klor miktarı ve her türlü iritasyona sebep olan bağlı Klor miktarlarının bilinmesidir. OrtoTolidin ile yapılan Toplam Klor miktarının ölçülmesi, bizi havuzda yüksek klor var zannı ile yanıltabilir. Klor ölçümü için DPD1 ve DPD3 rejantları kullanılarak yapılacak ölçümler, sağlığımız için çok önemlidir.
Bağlı klor = DPD3 - DPD1 ( Bu oran 0.2 ppm'i geçmemelidir. Aksi halde klor şoklaması yapılması gerekir.)
KLOR ŞOKLAMASI NASIL YAPILIR
ŞOKLAMA
Havuz suyuna aşağıda belirtilen durumlarda klor şoklaması yapılır.
1.Havuza ilk kez su doldurulduğunda,
2.Havuza yüklü miktarda su eklendiğinde,
3.Havuz suyu kötüleşmişse;
a.Yosun oluşumu,
b.Bulanık su,
c.Kahverengi (demir içerikli) su,
d.Siyah-kahve renk ( mangan içerikli) su,
4.Bağlı klor miktarı 0,2 mg/lt oranını aşmışsa havuz suyuna şoklama yapılır.
5.Şok klorlamada klor değeri normale dönene kadar havuz kullanılmamalıdır.(en az 12 saat)
Şoklama günlük havuz ihtiyacının en az 4 katı dozajda uygulanır. Stabilizatörlü klor kullanılan havuzlarda stabilizatör seviyesinin artmaması için stabilizatörsüz klorla ( kalsiyum hipoklorit veya sıvı klor)) şoklama yapılır.
Havuza klor şoklaması yapılmadan önce pH 'ın 7.0 ile 7.4 aralığında olması gereklidir. Bundan dolayı önce pH ayarlanmalı sonra klor şoklaması yapılmalıdır.
Klor şoklamasın da kullanılacak klorun muhteviyatının bir önemi yoktur. Önemli olan pH'ı ayarlanmış havuz suyuna günlük kullanılması gereken klorun en az 4 katının verilmesidir.
Klor şoklaması yapılırken belirlenecek şok klor miktarının hesaplanmasında kullanılan bir diğer metot ise Bağlı klor miktarının 10 katı olarak hesaplama yapmaktır.
Örnek ;
100 tonluk bir havuzda, Serbest Klor: 0.6 ppm ( DPD 1 ile) , Toplam klor : 1.0 ppm (DPD 3 ile) olarak ölçüldüğüne göre , bu havuz yapılacak klor şoklamasındaki klor miktarını tespit edelim.
Bağlı klor = Toplam Klor – Serbest Klor = 1.0 – 0.6 = 0.4 ppm bağlı klor vardır.
Şok Klor = 10 * Bağlı Klor = 10 * 0.4 ppm = 4 mg/lt (ppm) olmalıdır.
Bu durumda havuza klor şoklaması için verilmesi gereken klor miktarı ;
Sıvı Klor (NaOCL) % 10 'luk olduğu kabul edilirse, 100 tonluk havuza 4 lt verilmesi gerekir.
Kalsiyum hipoklorit Ca(OCL)2 % 65-75 'lik , 100 tonluk havuza 600 gr verilmesi gerekir.
KLOR ŞOKLAMASI HESABI
100m3 havuz için hesaplanmıştır.
1ppm= milyonda bir demektir. 1 ppm klor için 1.000.000 litreye 1 kg.klor ; 100m3 (100.000 lt) için 0,100 kg ( 100 gr) klor demektir.
Bu hesap %100 klor içindir. Kullandığımız klorlar %56, %60, %70, %90’lık klorlar ise, klor konsantrasyonuna göre çarpan değişir.
%56 klor için 100/56=1,785
%60 klor için 100/60=1,66
%70 klor için 100/70=1,428
%90 klor için 100/90=1,11ile çarpılır.
Buna göre %56’lık klor ile şoklamada;
1ppm klor için 100.000 lt havuza 0,1x1,785=0,1785 yani 180 gr klor
5 ppm klor için 100.000 lt havuza 180x5= 900 gr klor gerekmektedir.
ÇOK ÖNEMLİ NOT: BAĞLI KLOR ŞOKLAMASI için bağlı klor miktarının on misli ppm klorla şoklama yapılır. Diğer sebeplerden yapılacak şoklamalar için 3-5 ppm arası yeterlidir.
BAĞLI KLOR OLUŞUMUNU KESİN ÖNLENMESİ
Bağlı klorun oluşmasını önleyen dezenfeksiyon sistemleri mevcuttur.
Ozon
Yüzme havuzu dezenfeksiyonunda ozon normal olarak klorla birlikte kullanılır. Son derece güçlü oksidan bir ajan olarak ozon sudaki organik kirlerin ve yüzücülerden, gelen diğer yabancı maddelerin yok edilmesinde son derece etkindir. Ancak suda kalış süresi kısadır. Klorun birlikte uygulanmasının sebebi, suda olabilecek anlık bulaşmaların önlenmesine yönelik tampon oluşturmaktır. Yüzücülerden kaynaklanan kirlenme, ozon tarafından büyük ölçüde yok edildiğinden, serbest klor bakiyesi kolaylıkla muhafaza edilir ve bağlı klor konsantrasyonu minimize edilir. Ozon, havuz sirkülasyon sistemi içerisinde tesis edilen bir sistem ile üretilir.
Önemli Not: İl Sağlık Müdürlüğü denetimlerindeki su numunesi alımlarında bağlı klor parametresi çok yüksek görülür. Bunun sebebi analiz yapılırken bağlı klorun değerini tayin eden DPD3 tableti ozonun oksitleyici etkisi ile yüksek renk verdirdiğindendir. Kurumsal ve ticari havuzlarda bu durum uygun olmamaktadır. Sonuç olarak uyarı ve sonrası kapama cezası almaktadır.
Ultra Viyole Işıması
Havuz suyu dezenfeksiyonu ,sirkülasyon sistemi üzerine monte edilen bir ultraviyole ışık kaynağının içerisinden suyun geçirilmesi suretiyle yapılabilir. Bu tip sistemlerde, ışımanın doğru dalga boyunda ve yeterli şiddette olması sonuç alınması bakımından önemlidir. Bu sistemde, dezenfeksiyon anlık olup suda herhangi bir tampon bakiye kalmaz. Bu yüzden mutlaka ikincil bir tampon oluşturacak dezenfeksiyon ajanı ile birlikte kullanılmalıdır. UV ampullerinin içinde bulunduğu quartz kılıfların ışık geçirgenliğinin muhafazası için sürekli temiz kalmaları gerekir.
İl Sağlık Müdürlüğünün denetimlerinde alınan su numunesinde bağlı klor parametresi 0,20ppm'in çok altında görülür. Her numune alımında uygundur sonucuna ulaşılır. Kurumsal ve ticari havuzların tek çözüm odaklı dezenfeksiyon sistemidir. (Bu sistem ile ilgili firmamızdan destek ve fiyat teklifi isteyebilirsiniz)
Ozon ve Ultra-Viyole yalnız başına kullanılamaz, sıvı klor dozajlama sistemi ile ya da daha güçlü ve etkili olarak yardımcı kimyasallardan da %80 tasarruf sağlayacağınız Tuz Klornatörü ile birlikte kullanılması önerilir.
